خاستگاه آلوئه ورا

آلوئه ورا یک گیاه چندساله، از تیره لیلیاسه است که به خانواده سوسن (lily family) تعلق دارد. آلوئه‌ورا  (Aloe vera)  در لغت به معنای «ماده تلخ درخشان»، که از کلمه عربی «آلوئه» گرفته شده است.

آلوئه ورا گیاهی دائمی با ریشه های منشعب است. این گیاه تولید ساقه حقیقی نمی­کند و حالت بوته­ ای، انبوه و همیشه سبز با ارتفاع حدود 80-60 سانتی متر و شکلی شبیه به کاکتوس دارد. همچنین دارای برگ­ها به شکل رزت و گوشتی با حاشیه مثلث و خاردار می­باشد و بسته به انواع مختلف لکه‌ها، علائم و زوائدی روی آن دیده می‌شود.

آلوئه ورا انواع مختلفی دارد، مهم­ترین گونه­ی این گیاه، آلوئه ورا بوده که گل زرد رنگ و برگ­هایی به رنگ سبز تیره دارند . این گیاه در ایران به صبر زرد معروف است.گل های این گیاه انبوه و دوکی شکل، به رنگ زرد و یا زرد مایل به نارنجی است. آلوئه ورا در زمستان با اولین تشنج دمایی و هنگامی که شروع فصل سرما را حس کرد گل می­دهد .

آلوئه ورا امروزه یکی از پرکاربردترین و مفیدترین گیاهانی است که در برگ های آن عصاره ­ی فراوان وجود دارد که شفاف، چسبنده و تلخ است. این عصاره در صنایع داروئی، غذایی، آرایشی و بهداشتی کاربرد فراوان دارد. و همین کاربرد ها باعث شده است که کشت آلوئه ورا هم در بین کشاورزان محبوبیت پیدا کند.

از ویژگی‌های مثبت این کشت و کار آلوئه ورا می‌توان به بازار رو به رشد، رسیدن به تولید با سرمایه کم، نیاز به آبیاری کم، قابلیت برداشت محصول در فصول مختلف سال، عدم نیاز به استفاده از کود و سموم شیمیایی و داشتن مصارف مختلف مانند: مایع، پودر، ژل،کرم، لوسیون،کپسول، عصاره و نوشیدنی اشاره کرد.

گیاه آلوئه ورا به دلیل داشتن ویژگی­های خاص از جمله: تحمل شرایط کم آبی، گرمای هوا، کشت آسان، تولید کم هزینه و خواص دارویی از دیرباز در مناطق خشک گرمسیری، نیمه گرمسیری و حاره ای به عنوان گیاه زینتی و همچنین گیاه دارویی کشت میشده است همچنین به عنوان یک گیاه مهم و مقرون به صرفه جهت کشت و سودآوری در مناطق جنوبی کشور به حساب می ­آید. تمامی این موارد کشت آلوئه ورا را یک کشت مقرون به صرفه و سود آور در شرایط محیطی ایران تبدیل کرده است.

آلوئه ورا به علت رویش در مناطق بیابانی به نام «لاله بیابان» نیز مشهور است. در ایران فقط یک گونه به صورت خودرو وجود داشته که بیشتر در سواحل جنوبی ایران می­روید و در سایر نقاط به صورت گلخانه­ای کشت می­شود.

خاستگاه گیاه آلوئه ورا

آلوئه ورا مخصوص نواحی حاره ای و منشاء اصلی آن مناطق حاره آفریقا (آفریقای شمالی) می­باشد و در 500 سال قبل، از آفریقا به جزیره قشم آورده شده است. این گیاه مناسب آب ‌و هوای نیمه گرمسیری و نیمه خشک است و متناسب شمال آفریقا، جنوب ایران و خاورمیانه است.

مناطق اصلی کشت فضای باز (مزرعه) در ایران در استان های گرمسیری ایران از جمله استان هرمزگان به ویژه در جزیره خارک، بندرلنگه، بندر خمیر، بوشهر، سیستان و بلوچستان، فارس و خوزستان می­باشد­.آلوئه ورا در استان های شمالی (گیلان، مازندران، رشت و…) اصفهان، تهران و… فقط به صورت گلخانه ای کشت می­شود زیرا دمای این استان ها در زمستان به زیر صفر می­رسد. گلخانه محیطی است که سبب می­شود تا شما بتوانید گیاه آلوئه ورای خود را بدون نگرانی از شرایط آب و هوایی بکارید. مهم ترین آفت آلوئه ورا در ایران، سرما و یخبندان است. گلخانه آلوئه ورا به شما این امکان را می دهد تا در کل سال بتوانید محصول برداشت کنید. بنابراین بهترین مناطقی که می­توان با حداقل هزینه در آنها آلوئه ورا کشت کرد، جنوب کرمان، جنوب شیراز، جنوب جیرفت، زرآباد هرمزگان و سیستان بلوچستان و مناطقی ست که اقلیمی مشابه  این مناطق داشته باشند.

نیاز های اکولوژیکی

• نور و حرارت

این گیاه در مقابل نور مستقیم و تابش زیاد آفتاب حساس بوده و از خود واکنش نشان داده و برگ ها  به رنگ قهوه ای در می­آیند. بنابراین بهتر است که در نور غیر مستقیم پرورش یابد. همچنین به علت حساسیت این گیاه به سرما، در مناطق سردسیر در فصل زمستان در گلخانه نگهداری می­­گردد. در شرایط گلخانه بهتر است 50 درصد نور به وسیله پاشیدن رنگ و گل رس و یا با استفاده از پوشش­های مخصوص روی سقف گلخانه کاهش یابد ولی در یکماه آخر قبل از برداشت به علت اینکه نور کم باعث پایین آمدن مواد موثره نگردد باید شدت نور را بیشتر و آبیاری را محدود­تر نمود تا میزان ماده موثره افزایش یابد.

• بافت خاک  

گیاه آلوئه ورا بسیار کم توقع است و به خوبی در بسیاری از انواع مختلفی از خاک ها رشد می‌کند ولی خاک های سبک، نرم با حاصلخیزی متوسط را ترجیح می­دهد و شدیدا نیازمند خاکی با زهکش بالا است. از این رو می­توان از مخلوط ماسه (بادی) یا سنگریزه با خاک سبک برای گیاه استفاده کردکه زهکشی مناسبی دارند. این گیاه در ماسه خالص به رشد مطلوب دست نمی­یابد. بهترین خاک، خاک شنی لومی می­باشد. به طورکلی، خاک مناسب باید دارای 3/1 خاک رس (خاک مزرعه)­+ 3/1 ماسه بادی + 3/1 خاک برگ باشد، تا تأثیر فوق العاده بر رشد گیاه آلوئه ورا داشته باشد. بنابراین به منظور جلوگیری از پوسیدگی ریشه، خاک باید بافت سبکی داشته باشد تا بتواند آب را به راحتی عبور دهد. میزان تحمل پاجوش آلوئه ورا به شوری EC)) بین ۵ -۱۵  ds/m می­باشد. افزایش شوری بالاتر از ۸ ds/m سبب کاهش کیفیت محصول می­شود. این گیاه اسیدیته (pH)5/6 تا حدود 5/8 را تحمل می­کند.